Het essai van Pierre Vercauteren kwam uit in 2004, een beetje samen met dat van Walter Geerts, “Een recht van antwoord”. Beide essais naar aanleiding van de film van Peter Bate, “White King, red rubber, black death”, die toen pas bij ons verscheen op de VRT en de RTBF. Beide auteurs willen koning Leopold II verdedigen, die op een drastische manier aangevallen wordt in de film.
Hoewel genoemde film, naar horen zeggen (ik heb nog niet de kans gehad hem te zien) sterk overdreven is, een hoop fouten en onwaarheden bevat, was in 2004 toch al voldoende onderzoek beschikbaar gesteld om koning Leopold II niet als een heilige te willen aftekenen. Buiten het resultaat van de onderzoekscommissie in 1904 (commissie die de koning stuurde omdat hij niet meer anders kon), mis ik hier in de opgegeven bibliografieën o.a. namen als Félicien Cattier, Pierre Joye et Rosine Lewin, Vangroenweghe, Jean Stengers met Gustaaf Janssens, en vermoedelijk nog anderen.
Na 2004 echter verschenen nieuwe werken, veelal gebaseerd op grondig archiefonderzoek. In 2005 hadden we al Guy De Boeck met “L’Anversoise” (antwoord op Geerts en Vercauteren?). Jean Stengers met “Mythes et réalités” (versie 2005), Frans Buelens met “Congo 1885-1960”, Rosoux e.a. met “Léopold II, entre génie et gêne”, Jean-Luc Vellut met “Ambitions et désenchantements, 1880-1960” en niet te vergeten, nog recenter (beiden uit 2020), Mathieu Zana Etambala met “Veroverd, Bezet, Gekoloniseerd, Congo 1876-1914” en Pierre-Luc Plasman met “Léopold II, Potentat Congolais, l’Action royale à la violation coloniale”. De lijst is zeker niet compleet.
Deze werken geven ons nu misschien wel een reëlere kijk op de figuur van koning Leopold II. Het minst wat kan gezegd worden is dat zijn karakter en zijn acties paradoxaal overkomen (Michel Dumoulin in zijn voorwoord voor het boek van Plasman).