A. Lodewyckx, Katanga en Zuid-Afrika, Vier lezingen, met verschillende platen, 136 pp, 1911.
Enkele uittreksels.
P 26 en 30. Vergelijking met Zuid Afrika. De auteur wist toen natuurlijk nog niet dat men sinds 1948 de raciale hiërarchie die er heerste “Apartheid” zou noemen, en dat er ooit nog een Zwarte President zou verkozen worden…
Met de landverhuizers bedoelde hij de 9000 Vlamingen en de 5000 Walen die vertrokken naar de U.S.A. en naar Canada.
De spoorweg vanuit het Zuiden van Afrika was in 1910 in Elisabethstad geraakt.
P 52. “Voor het blanke ras”. En wat dan voor het Zwarte ras, aan wie het land toebehoort?
P 80-81. In 1911 verschenen dus in Congo officiële documenten in onze beide landstalen. België was volgens de wet tweetalig. Waarom is dat niet blijven bestaan? Waarom was dit een utopische gedachte?
Omdat het kapitaal en dus de macht bij Franstaligen te vinden was. Omdat het leger verfranst was, omdat de humaniora’s en universiteiten Franstalig waren, zelfs in Vlaanderen (Kardinaal Mercier zei toch in zijn “Instructions” in 1906 dat de Nederlandse taal ongeschikt was voor academische studies), omdat er 4 keer meer scholen in Wallonië aanwezig waren dan in Vlaanderen, en dus de Vlamingen veelal ongeletterd waren. En gezien een Franstalige scholing de enige mogelijkheid was voor Vlamingen die hogerop wilden, is stilaan in Congo een niet te stoppen evolutie ontstaan naar Franse eentaligheid.